Rotting Christ. Η μπάντα που έβαλε στον παγκόσμιο metal χάρτη την Ελλάδα. Φέτος συμπληρώνουν τα τριάντα χρόνια πορείας και κυκλοφορούν το “Their Greatest Spells: 30 Years of Rotting Christ”. Δράττομαι λοιπόν της ευκαιρίας και συνομιλώ με τον mastermind της μπάντας, Σάκη Τόλη, σε μια αναδρομή γι’ αυτήν.
Λέω αυτή τη συνέντευξη να την κάνουμε λίγο διαφορετικά: να μην πρέπει να εξιστορήσετε για άλλη μια φορά την 30ετή πορεία των Rotting Christ. Αντ’ αυτού, θέλω να μιλήσουμε ανοιχτά και σε πιο προσωπικό επίπεδο, αφού αυτή η μπάντα είναι ούτως ή άλλως για σένα πολύ προσωπική υπόθεση. Και ξεκινάμε… Πώς σε βρίσκω, πώς πάνε τα πράγματα;
Καλά μωρέ, λίγο αγχωμένοι είμαστε. Έχουμε γυρίσει από την περιοδεία, έχουμε κάνει πόσα show και βγαίνουμε σιγά σιγά να γράψουμε το δίσκο.
Το ’90 όλοι μας θαυμάζαμε τους Rotting Christ για την απήχηση που είχαν. Όλοι μας είχαμε μία μπάντα και θέλαμε να τη φτάσουμε εκεί, αλλά οι περισσότεροι (προφανώς) αποτύχαμε. Τί πιστεύεις έκανε τη διαφορά με τους Christ και πέτυχαν αυτό που κανείς μας δεν κατάφερε;
Κοίτα να δεις, εμένα δε μου αρέσει να λέω “πετυχαίνω – δεν πετυχαίνω”. Προφανώς δεν κάνανε κάτι σωστό – το οποίο δεν ήταν φυσικά η μουσική, δεν είναι ότι δεν έπαιζαν καλή μουσική (αυτό είναι τελείως υποκειμενικό), είναι την τρέλα που έχεις. Σε μια εποχή που όλοι προσπαθούσανε να διοριστούνε και υπήρχαν χρήματα στην Ελλάδα, αν έψαχνες τις δουλειές μπορούσες να βρεις κάτι. Εγώ έκανα δουλειές παίζοντας κιθάρα με την μπάντα μου. Ενώ άλλοι είχαν μια εύκολη ζωή εγώ κοιμόμουν, ας πούμε, στα παγκάκια. Αυτό λοιπόν που δεν είχαν μάλλον ήταν την τρέλα και την υπερβολή, θα έλεγα. Γιατί και τώρα που το σκέφτομαι ήμουν και τυχερός, μετά από τόσες περιπέτειες να είναι ακόμα ζωντανός που λέει ο λόγος (γέλιο). Οπότε δεν είχαν την τρέλα και δεν είχαν και την αφοσίωση, αυτή είναι η διαφορά. Δεν είναι θέμα μουσικής, δεν είναι θέμα ικανότητας, υπάρχουν τόσοι ωραίοι συνθέτες, τόσοι ωραίοι τραγουδιστές και κιθαρίστες, αλλά δυστυχώς μόνο τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει και καταλαβαίνει ο κόσμος – οι μπάντες τουλάχιστον, πως δουλεύουν τα πράγματα.
Θέλω να μου πεις ποιες αφίσες είχατε στον τοίχο σας το ’88 και αν θα κρεμάγατε τις ίδιες σήμερα – αν όχι ποιες.
Είχαμε τις μπάντες τότε της εποχής, τα demo… Ότι demo υπήρχαν ότι μπάντες του πρώιμου black metal υπήρχε κολλημένο στην ντουλάπα μας ή τον τοίχο μας. Νομίζω ότι και τώρα που δεν έχω πια αφίσες κρεμασμένες σίγουρα αν κρέμαγα κάτι θα κρέμαγα τα ίδια διότι για μένα το παρελθόν μου είναι πολύ σημαντικό και το τιμάω παρά που δεν είμαι ακριβώς ο ίδιος όπως ήμουνα (σ.σ.: εντάξει δεν το συζητάω), αλλά σίγουρα θέλω να κρατήσω το παρελθόν εκεί που άξιζε ζωντανό. Εντάξει, είχα και Metallica, είχα και Iron Maiden που τη λατρεύω ακόμα αυτήν τη μπάντα… Γενικά είχα και μπάντες που δεν ήταν και τόσο extreme αλλά σίγουρα τις αγαπάω ακόμα. Περιμένω πώς και πώς τη συναυλία το καλοκαίρι για να καταλάβεις (γέλιο). Είμαι ο άνθρωπος που πραγματικά θεωρώ ότι οι πρώιμες μπάντες heavy metal έχουν δημιουργήσει κάτι πολύ μεγάλο, όχι μόνο στη μουσική μας αλλά και γενικά στην ιστορία της μουσικής.
Άρα λοιπόν δεν ήσασταν “ταγμένοι” στον extreme ήχο;
Κοίτα, εγώ ήμουνα. Θα σου πω κάτι, είχα ένα πρόβλημα, γενικά ήμουν, για μία πενταετία τουλάχιστον θεωρούσα τους Slayer φλώρους να σου δώσω να καταλάβεις.
Ωχ, μη σε ακούσει ο γιος μου… (γέλια)
Τόσο πολύ, άκουγα μόνο ακραία. Όντως σου λέω υπήρχε ένα διάστημα ο οποίος πιτσιρικάς άκουγα μόνο θόρυβο και ότι υπήρχε πιο να ήθελα να “fuck the world” που λένε. Αυτός ήμουν για αρκετά χρόνια, ή για λίγα τέλος πάντων, αλλά αργότερα ήρθε και λίγο στο μυαλό μου η σοφία και θεώρησα ότι οι Slayer φυσικά είναι από τις μεγαλύτερες μπάντες πού ‘χει βγάλει ο πλανήτης.
Τότε πάνω σε αυτό να σε ρωτήσω και για τους Kreator, εάν ήταν από τις μπάντες που σου άρεσαν και πώς σου φαίνεται η εξέλιξή τους μέχρι σήμερα;
Ε, μου άρεσαν οι Kreator, και τώρα μου αρέσουν. Νομίζω ότι [η μπάντα] εξελίσσεται όπως πρέπει. Ο Mille δε μπορεί να είναι ακριβώς το ίδιο – και πίστεψέ με αν είχε μείνει ίδιος κι εσύ ακόμα δε θα ήθελες να τον ακούσεις. Θα ήθελες να ακούσεις τον τελευταίο δίσκο των Kreator όπως ήταν το “Pleasure to Kill” μετά από 30 χρόνια; Οπότε θεωρώ ότι άμα κρατήσεις τις βάσεις σου και κάνεις μικρά βηματάκια, ο κόσμος το εκλαμβάνει σα θετικό.
Απ’ όσο γνωρίζω δεν ασπαστήκατε ποτέ τον ένθεο Σατανισμό. Τί ήταν αυτό που σας έσπρωξε στον extremeήχο; Ήταν η επαναστατική φύση της εφηβείας, αντίδραση προς τις οργανωμένες θρησκείες, η μόδα; Τι; Γιατί Venom και όχι Anthrax, ας πούμε;
Τα πάντα εκτός από τη μόδα. Νομίζω δεν ήμασταν ποτέ μόδα και δεν ακολουθήσαμε τη μόδα, διότι δεν ήταν μόδα αυτό. Ήταν κάτι ακραίο, κάτι το οποίο δεν είχε γίνει ποτέ, το οποίο ενοχλούσε. Και να σου πω και κάτι, σε πολλούς, πριν να γίνει μόδα, έρχονταν οι γονείς τους και τους σπάγανε τους δίσκους. Ήμουν πολύ τυχερός που είχα γονείς οι οποίοι δεν μου το ‘κάναν αυτό, γιατί και να ‘θέλαν να το κάνουνε ήμασταν δύο οπότε θα κάναμε επανάσταση στο σπίτι, πίστεψέ με. Εκ φύσεως είμαι άνθρωπος ο οποίος αντιδρώ, τώρα δεν ξέρω αν το κάνω “rebel without a cause” που λένε, χωρίς αιτία. Μ’ άρεσε πάντα πολύ το μυστικιστικό, το σκοτεινό, το μυστήριο και αυτό το είδος της μουσικής της σκοτεινής πάντοτε μ’ άγγιζε. Και αυτό και κάνω και με τους Rotting Christ ακόμα, μ’ αρέσει εκφράζω τη σκοτεινή πλευρά της ζωής μου, της ψυχής μου… Δε σημαίνει όμως ότι είμαι ένας άνθρωπος μόνο σκοτεινός, ή μόνο ακραίος ή οτιδήποτε άλλο. Είμαι ένας νορμάλ άνθρωπος (και τυχερός θα έλεγα) ο οποίος τυχαίνει να εκφράζει αυτό το μέρος της ψυχής του μέσα από τη μουσική.
Να δούμε λίγο πώς φτάσατε να σχηματίσετε τον ήχο σας Μιλώντας πιο πριν για Venom, έχετε πει ότι ήταν κλασικά από τις επιρροές σας, μαζί με Bathory, Celtic΄Frost κτλ. Κάνατε 2 demo με απόσταση λίγων μηνών. Οι επιρροές είναι εμφανείς στο πρώτο. Το ’89 όμως γράψατε το “Satanas Tedeum”, το οποίο πιο πολύ θύμιζε Darkthrone (και όχι Grindcore όπως διατείνονται πολλοί). Στη συνέχεια το γυρίσατε πάλι με το “Passage to Arcturo” το ’91 και το demo “Ade’s Winds” το ’92. Πώς καταλήξατε;
Κοίταξε να δεις, επειδή τυχαίνει να είμαι εγώ ο μοναδικός συνθέτης της μπάντας είμαι κι αρκετά ανήσυχος άνθρωπος, μου αρέσει να ψάχνω, να δημιουργώ, να κάνω βήματα μπροστά – όσο μπορώ να είναι μπροστά αυτά, να ψάχνω κάτι το καινούργιο και με το που άκουσα το black metal τότε πραγματικά άνοιξε μία πτυχή της ζωής μου, της ψυχής μου, ανακάλυψα κάτι καινούργιο, ένα νέο κόσμο, ένα κόσμο που δεν ήξερα ότι υπήρχε και πραγματικά ένιωσα γοητευμένος από αυτό. Αποτέλεσμα; Να θέλω να παίξω μουσική σαν τα είδωλά μου. Οπότε πήρα μία κιθάρα χωρίς να ξέρω νότες (ακόμα δεν ξέρω νότες) κι άκουσα την ψυχή μου. Για αυτό δημιούργησα ακραίο ήχο, πιο ακραίοι και από τους ακραίους ήταν οι Rotting Christ τότε, αλλά ήμουνα και 17 χρονών … Άλλο 17, άλλο 46, αυτή είναι η διαφορά. Οπότε καταλαβαίνεις ότι αυτό είναι ο καθρέφτης του πώς ήμουνα τότε εγώ – σα συνθέτης μιλάμε, εντάξει;
Προφανώς αυτές οι επιρροές έχουν παίξει ρόλο και στην πορεία της δισκογραφίας … ο ήχος μπορεί να καθάρισε και να άλλαξε αλλά ..
… άλλαξε αλλά το feeling είναι το ίδιο.
Ξεκινάτε λοιπόν με τη Decapitated Records. Πώς κλείσατε μαζί τους;
Ήταν η μοναδική εταιρεία η οποία υπήρχε στην Ελλάδα τότε και δεν ήταν εύκολο να επικοινωνήσεις με εταιρείες του εξωτερικού, μην ξεχνάς ότι δεν υπήρχαν καν κινητά. Ήρθε λοιπόν κάποιος τύπος και μας είπε “Θέλετε να βγάλουμε δίσκο μαζί;”. Ήταν επίσης να βγάλουμε κι ένα δίσκο με την εταιρεία του Euronymous από τους Mayhem τότε αλλά δυστυχώς η δολοφονία του Euronymous …
Στη συνέχεια έρχεται η Osmose και σας λέει “πάμε Ευρωπαϊκή τουρνέ”. Πώς το ανακοινώσατε στους γονείς σου και ποια η αντίδρασή τους– δεν μπορεί να μην το είπατε;
Το ‘παμε αλλά πολύ περιφερειακά, ότι πάμε Ευρώπη “μααα τι, ντάξει αυτά..τί άλλα;”. Τόσο απλά! Ήρθε ένα fax που λέει ότι έχουμε να κάνουμε περιοδεία. “Με τι θα την κάνετε την περιοδεία;” Πήγαμε. Λέμε “είναι σε ένα λεωφορείο όλοι μαζί”. “Εντάξει, πάτε παιδιά” (γέλιο). Πήγαμε, το ανακοινώσαμε στους γονείς μας κι έστω και όχι να λέγανε θα πηγαίναμε γιατί είμαστε τέτοιο άνθρωποι. πριν δυο χρόνια είχαμε πάρει το τρένο με τον αδελφό μου και πήγαμε στην Ολλανδία χωρίς να ρωτήσουμε τους γονείς μας, δηλαδή ήμασταν τέτοια παιδιά. Αλλά ήταν κι άλλες εποχές, πιο ασφαλείς. Μη νομίζεις ότι τώρα θα μ’ άφηναν οι γονείς μου όπως κι εγώ δε θα άφηνα τα παιδιά μου να κάνουν κάτι τέτοιο. Θα ήθελα να ξέρω πραγματικά που πάνε και τι κάνουν διότι τα πράγματα είναι λίγο πιο δύσκολα στην εποχή μας. Άλλο το 1992–93 και άλλο το 2018. Έχουν αλλάξει πράγματα από θέμα εγκληματικότητας. Οπότε το ανακοινώσαμε και πήγαμε!
Θέλω να μάθω σκηνικά που παίχτηκαν με Immortal σε εκείνο το λεωφορείο. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι ήσασταν σε κλειστό χώρο με τον Abbath για πάνω από μία ώρα και δεν έγινε ή δεν ειπώθηκε κάτι αξέχαστο.
Κοίταξε να δεις, όλα ήτανε μία ανάμνηση στην ουσία, δύο βδομάδες μία ανάμνηση. Το να είσαι περιοδεία με Blasphemy και Immortal όταν γεννιούνται κι όταν είναι νέοι… Δε μπορώ να πω τίποτα συγκεκριμένο. Ήταν κάθε μέρα μία επιβίωση. Όποιος επιβιώσει κι όποιος ζήσει, και τα shows και όλη η κατάσταση.
Το “Thy Mighty Contract” ήρθε σε μία εποχή που το σκανδιναβικό black έπαιρνε τη γνωστή του μορφή. Αμέσως μετά άρχισε η υστερία με τους Σατανιστές στην Ελλάδα και άρχισαν πολλοί να βγάζουν χαζά συμπεράσματα, ειδικά με τις διαδόσεις για θυσίες και αυτοκτονίες στο εξωτερικό (σ.σ.: τότε δεν υπήρχε το internet, από στόμα σε στόμα πήγαινε). Εμείς βέβαια το χαβά μας, αν μας άρεσε κάτι το ακούγαμε, αλλά έχω την εντύπωση ότι πολλά παιδιά είτε άκουγαν και δεν το έλεγαν, ή δεν άκουγαν από φόβο. Ένιωθες ποτέ ότι οι ακραίοι εκείνη την εποχή ίσως και να ήμασταν περιθωριακοί ανάμεσα στους περιθωριακούς;
Κοίταξε να δεις, εγώ θεωρώ πάντοτε τον εαυτό μου περιθωριακό ανάμεσα στους περιθωριακούς – τον θεωρούσα τουλάχιστον, τώρα δε νομίζω να είμαι περιθωριακός πια, θεωρώ ότι πάντα ήμουν ένα ακραίο είδος του metal για το οποίο πολλές φορές μας χλεύαζαν, όχι μόνο γι’ αυτό… μας χλεύαζαν για το τί ακούμε, για το ποιοι είμαστε. Ήμασταν πραγματικά λίγα άτομα οι extreme τύποι της εποχής και όλο αυτό δημιούργησε αυτό που λέμε μία “διαφορετικότητα”, όχι μόνο στην προσωπικότητά μας αλλά και στην Ελληνική σκηνή. Μη ξεχνάς ότι η Ελληνική σκηνή από τις αρχές του ΄90, παρ’ όλα τα προβλήματα που ανέφερες, είχε δημιουργήσει μπάντες πολύ μεγάλες (τις underground φυσικά). Αυτό σημαίνει ότι οι καταστάσεις, η πίεση δημιούργησε κάτι το οποίο ήταν σαν σπυρί στην κοινωνία και αυτό το σπυρί ήταν τελικά ένα υγιές σπυρί το οποίο πραγματικά είχε να δώσει πολλά και φαίνεται τώρα, στην εποχή μας μετά από τόσα χρόνια.
Ερχόμαστε στο τώρα και στο “Their Greatest Spells” το οποίο σηματοδοτεί 30 χρόνια πορείας στη metal σκηνή. Άκουσα πολλά «όχι ρε, το τάδε κομμάτι δεν το έχει». Πώς έγινε η επιλογή; Γιατί επέλεξες τα συγκεκριμένα κομμάτια;
Βάλαμε 54! Εάν έχεις πάνω από 200 κομμάτια είναι πραγματικά ένας εφιάλτης το να δημιουργήσεις και να φτιάξεις ένα Best Of. Best Of … δε μ’ αρέσει η λέξη “best of”! Το ‘κανα για τα 30 χρόνια και πιστεύω ότι μετά από 30 χρόνια αξίζεις και μία συλλογή, ένα δίσκο σαν κι αυτόν. Δεν περιμένεις πολλά, περιμένεις απλώς να βγάλεις ένα δίσκο ειδικά για τα νέα παιδιά, για αυτούς που δεν έχουν ακούσει την μπάντα και να ακούσουν την ιστορία της μπάντας κάπως περιληπτικά. Τώρα, άμα στεναχωρήθηκε κάποιος είναι πολύ λογικό και το καταλαβαίνω και είμαι και μαζί του, αλλά δυστυχώς δεν μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω διότι ο χρόνος ενός CD είναι περιορισμένος. Δεν υπήρχε πραγματικά λόγος για τη σειρά των κομματιών. Ήθελα να έχω κομμάτια από όλη τη δισκογραφία. Από κει και πέρα διάλεξα κάποια κομμάτια τα οποία τα έχω συνθέσει εγώ όλα, με είχαν αγγίξει εκείνη την εποχή ίσως, είναι αντιπροσωπευτικά του κάθε δίσκου, αλλά ως εκεί. Δεν υπήρχε κάποιος άλλος λόγος. Νομίζω ότι βάζοντας κομμάτια από όλη τη δισκογραφία κάτι γίνεται.
Η συναυλία στο Rockwave πέρυσι ήταν άκρα συναισθηματική και φορτισμένη, έμειναν όλοι με μία φοβερή ανάμνηση ενότητας και μεγαλείου. Εσένα τί γεύση σου άφησε, την ένιωσες καθόλου διαφορετική από άλλες συναυλίες;
Μια συναυλία στην πόλη της καταγωγής μου είναι για μένα κάτι το διαφορετικό. Η συγκεκριμένη συναυλία με είχε αγχώσει να σου πω την αλήθεια διότι παίζαμε στην πολύ μεγάλη σκηνή που για μας δεν είναι και τόσο εύκολο να χαλιναγωγήσεις μια τόσο τεράστια σκηνή για να παίξεις. Ο καιρός επίσης ήταν πολύ δύσκολος, έκανε πάρα πολλή ζέστη θυμάμαι, και όλα αυτά με είχαν φοβίσει λιγάκι. Τώρα αν μπόρεσα να καταφέρω να παρουσιάσω αυτό που ήθελα να παρουσιάσω; Νομίζω ότι το καταφέραμε και πραγματικά χάρηκα απ’ την ψυχή μου παίζοντας σε μία τόσο όμορφη συναυλία. Πέρασα πολύ καλά και νομίζω ότι ο κόσμος άξιζε τον κόπο αυτό που είδανε.
Επειδή πιστεύω ότι τους ανθρώπους τους διαμορφώνουν οι εμπειρίες τους, τι ανθρώπους βλέπεις να έχει διαμορφώσει η εμπειρία που λέγεται “είμαι 30 χρόνια μέλος των Rotting Christ”;
Νομίζω διαμορφώνει ένα χαρακτήρα αγωνιστικό και φυσικά “non serviam”. Δηλαδή ότι η ζωή δε χαρίζεται, παλεύεται και ότι οι μάχες είναι μέχρι το τέλος. Όποιος έχει περάσει από Rotting Christ έχει καταλάβει ότι είναι μια μπάντα η οποία πατάει στο έδαφος, είναι άνθρωποι καθημερινοί, αλλά άνθρωποι που αγωνίζονται και τα δίνουν όλα – δηλαδή, μια μπάντα η οποία παίζει και στη Σρι Λάνκα, παίζει και στη Σιβηρία, παίζει και στο Εκουαδόρ αλλά παίζει και στη Γερμανία, παίζει και στα μεγαλύτερα φεστιβάλ. Μια μπάντα η οποία δεν της χαρίζεται τίποτα, μόνο παλεύει και πάνω απ’ όλα έχει το respect και την αγάπη για τη σκηνή.
Θεωρείς ότι η δικιά μας η γενιά που τώρα έχει παιδιά δικά της, τους έχει δώσει σωστή μουσική παιδεία; Ξέρουν να εκτιμήσουν ένα δίσκο, πώς να σταθούν σε μία συναυλία, πώς να συμπεριφερθούν ασχέτως είδους μουσικής; Και μιλάω για εμάς, τους παλιούς μεταλλάδες.
Νομίζω ότι έχουμε δώσει σίγουρα τη βάση να ακούνε κάτι το διαφορετικό και αυτό φαίνεται τα τελευταία χρόνια γιατί βγάζει η ελληνική σκηνή μπάντες οι οποίες πραγματικά κάνουν κάτι το διαφορετικό – έξω. Αυτό είναι μεγάλη επιτυχία της Ελληνική σκηνής, της Ελλάδος γενικά, η γενιά μας κατάφερε να δημιουργήσει πράγματα τα οποία δεν κατάφερε να δημιουργήσει το σύστημα. Δηλαδή βγάζανε τους καλλιτέχνες που θέλανε και τελικά τί ήτανε; Κάποιοι εκπτωτικοί καλλιτέχνες, ήρωες του ενός χωριού. Οι μπάντες και εμείς που ακολουθήσαμε αυτό το δρόμο – και όχι μόνο οι μπάντες αλλά και ο κόσμος –δημιουργήσαμε μία σκηνή η οποία είναι πραγματικά unique στον κόσμο. Και νομίζω ότι έχουμε δώσει κάτι, ένα μικρό λιθαράκι σ’ αυτό που λέμε “πολιτισμός της Ελλάδος”. Φυσικά, εντάξει, δε μιλάμε για την αρχαία Ελλάδα αλλά τουλάχιστον δείχνει ότι στην Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι πραγματικά μπορούν να σταθούνε παγκοσμίως και αυτό είναι μεγάλη υπόθεση, είναι κάτι το οποίο δε χαρίστηκε αλλά πραγματικά κερδήθηκε με πάρα πολύ αγώνα.
Να αναλύσουμε λίγο το τί σημαίνει να είσαι νέος και μεταλλάς σήμερα σε σχέση με τότε που ήμασταν παιδιά και τρέχαμε στα προβάδικα με τα δημοσιογραφικά κασετόφωνα για να γράψουμε [και μην πεις ότι δεν τo χεις κάνει]; Έχει αλλάξει η τεχνολογία κάτι; Έχει γίνει το metal στη νεολαία πιο προσιτό, ή αν θες πιο αποδεκτό;
Ε ναι φυσικά! Μα έχει γίνει τόσο αποδεκτό που μπαίνει και στα charts πια. Εμείς στην εποχή μας ήμασταν αυτό που έλεγες, “περιθωριακοί”. Εμένα μ’ άρεσε η ταμπέλα περιθωριακός διότι ένιωθα ότι ήμουν καθαρός και τίμιος. Δεν ήταν ότι έκανα κακό σε κάποιον, οπότε μ’ άρεσε που ήμουν περιθωριακός. Σήμερα δεν είμαι. Υπάρχουν ακόμα οι “περιθωριακοί” αλλά δεν είναι σαν κι εμάς, εμείς ήμασταν όλοι κι όλοι 10 άτομα. Βλέπω τα παιδιά στη σκηνή, τις γενιές που έχουν αλλάξει μες στα χρόνια. Βλέπω τα παιδιά που έρχονται πιο μορφωμένα, πιο ήρεμα, δεν ψάχνουν για φασαρία όπως εμείς. Εμείς ψαχνόμασταν για φασαρία! Οπότε, σίγουρα είναι “διαφορετικά παιδιά” αλλά δεν είναι περιθωριακά.
Η κοινωνία πώς σου φαίνεται να μας αντιμετωπίζει σήμερα;
Δε μας αντιμετωπίζει η κοινωνία πια, κάνουμε κουμάντο εμείς πια. Δεν έχουμε κανέναν ανάγκη να μας πει πώς θα μας αντιμετωπίσει. Δεν τον έχω ανάγκη! Βλέπω κάποιον στο νοσοκομείο: “A Σάκη εσύ είσαι;”. Οπότε δε με ενδιαφέρει πώς με ορίζει η κοινωνία πια, νομίζω με αντιμετωπίζει όπως τους άλλους απλά θέλει να πάρει τα λεφτά μας το κράτος … Μας αντιμετωπίζει σα νούμερα πια (γέλιο). Εντάξει βέβαια κάποιο παλιοί, κάποια σόγια, τα κοινωνικά κι αυτά ναι, υπάρχει πρόβλημα. Εντάξει πολλοί θεωρούνε ότι “A εντάξει, αυτός είναι σατανιστής, αυτός είναι ακραίος”. Εντάξει τώρα άμα υπάρχουν τέτοια προβλήματα εν έτη 2018 τότε νομίζω ότι είμαστε άξιοι της μοίρας μας.
Έχω την εντύπωση ότι τα τελευταία 2–3 χρόνια έχετε περισσότερη προβολή από τα Ελληνικά media. Μήπως έχει αρχίσει να γυρίζει ο τροχός;
Όχι δεν είναι ο τροχός (γέλια).. Είναι ότι τα παιδιά που ήμασταν εμείς, η γενιά μας, πλέον έχουμε πάρει τις καίριες θέσεις. Δηλαδή είμαστε 40ρηδες- 45ρηδες, άνθρωποι που έγιναν διευθυντές κάπου, άνθρωποι που έχουν μαγαζί κάπου, άνθρωποι που έχουν ένα περιοδικό, τα media ή οτιδήποτε. Νομίζω ότι έχουν ανοίξει τα μυαλά, έχουμε άλλα προβλήματα πια νομίζω. Φυσικά υπάρχει μια ακραία ομάδα ακόμα, κάποια μειονότητα η οποία πιστεύει ότι αυτούς ο Χριστός θα τους σώσει και εμείς θα πάμε στην κόλαση. Ας πάμε στην κόλαση, άμα ήταν έτσι η κόλαση εύχομαι να ‘μουν πάντα εκεί! Αλλά θα σου πω τί γίνεται. Τα media είναι πιο ανοιχτά – όχι τελείως, υπάρχουν κάποιες κόκκινες γραμμές, δηλαδή πολλές φορές κι εμείς ως Rotting Christ έχουμε αντιμετωπιστεί άσχημα, αλλά μ’ αρέσει να ενοχλώ ακόμα και τώρα.
Υπάρχει κάποιο νέο συγκρότημα το οποίο να έχεις ξεχωρίσει, ακραίο ή όχι, σε Ελλάδα ή Εξωτερικό; Κάποιο που να σε κάνει να πεις “Αυτοί θα αφήσουν ιστορία”.
Νομίζω ότι εδώ που έχουν έρθει τα πράγματα της εποχής μας όλοι μπορούν να αφήσουν ιστορία και κανείς μπορεί να μην αφήσει τίποτα. Τι εννοώ; Ότι θα αφήσει ιστορία η μπάντα η οποία παλεύει παραπάνω και παίρνει τα παραπάνω ρίσκα. Υπάρχουν τόσες πολλές καλές μπάντες που πραγματικά είναι δύσκολο να ονομάσω κάποια διότι θα ξέχναγα κάποια άλλη. Οπότε μπορεί να μην ονομάζω κάποια μπάντα αλλά σίγουρα πιστεύω ότι η Ελληνική σκηνή έχει μεγάλα φόντα και είμαι σίγουρος ότι οι επόμενες γενιές θα αναδείξουν αρκετά καλές μπάντες, διότι πλέον τα τελευταία χρόνια οι Ελληνικές μπάντες περιοδεύουν, έχουν καταλάβει πώς γίνεται το παιχνίδι, είναι ταλαντούχοι κι επιτέλους είμαστε μες στα πράγματα.
Πόση δύναμη έχει η μουσική; Πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσει αυτή εδώ τη χώρα στο δεινό πολιτικό κλίμα που βρίσκεται, κι αν ναι, πώς;
Πολιτικό δε νομίζω αλλά σίγουρα θα τη βοηθήσει να αποδράσει από την πραγματικότητα και την καθημερινότητα. Εμείς που ακούμε αυτή τη μουσική νομίζω ότι υψώνουμε το μεσαίο δάχτυλο και τους λέμε “παιδιά ευχαριστούμε πολύ, εμείς σήμερα δεν είμαστε εδώ”. Δε νομίζω να μπορεί να αλλάξει κάτι, να μπορεί να γίνει μια επανάσταση, αλλά σίγουρα δείχνει ότι αυτή η ομάδα ανθρώπων που ακούει μπορεί να είναι λίγο διαφορετικοί… και αυτό το διαφορετικό ίσως σε βάθος χρόνου αλλάξει κάτι. Αλλά σίγουρα άμεσα, όχι.
Γιατί δηλαδή ο στίχος του Μίκη Θεοδωράκη ενέπνεε το λαό και ο δικός μας δεν τον εμπνέει;
Γιατί ήταν πιο λαϊκιστικό. Εμείς δε μιλάμε τόσο πολύ για τέτοια πράγματα, δεν τάζουμε καλές μέρες, δεν τάζουμε σούπερ πράσινους ήλιους, δεν ξέρω τί τάζει ο καθένας (γέλιο). Εμείς τάζουμε μια πραγματικότητα διαφορετική η οποία είναι συνήθως εναντίον αυτού του συστήματος. Από την άλλη ακούγοντας αυτή τη μουσική έχεις ένα επαναστατικό χαρακτήρα, ανοίγεις το μυαλό σου, έρχεσαι σ’ επαφή με άλλο κόσμο εκτός Ελλάδος – αυτό το οποίο επιτέλους γίνεται, κι αυτό ίσως αλλάξει τα πράγματα εν τη γενέσει. Να αλλάξει τα πράγματα από μέσα. Αυτό πρέπει να κάνουμε, να έχουμε μία επαφή, μια παγκοσμιοποίηση σε φάση ότι “κοίταξε να δεις τί γίνεται στον πλανήτη, δεν είμαστε εμείς το κέντρο του κόσμου, εμείς απλά είμαστε ένα χωριουδάκι εδώ στην Ελλάδα το οποίο από την εσωστρέφειά του κατάφερε και χρεοκόπησε κι έπιασε πάτο”. Νομίζω ότι έχοντας υπόψιν με τη μουσική το τί γίνεται παγκοσμίως καταλαβαίνουμε και πώς δουλεύουν τα πράγματα και νομίζω ότι αργά ή γρήγορα ο Έλληνας θα βρει το δρόμο του γιατί σαν άτομα είναι αγωνιστικά.
Η δουλειά του καλλιτέχνη απαιτεί πολλές θυσίες, και ειδικά όταν έχεις φτάσει εκεί που έχουν φτάσει οι Christ. Θα ήθελες να μοιραστείς τη στιγμή που είπες στον εαυτό σου “τόσα χρόνια τρέχουμε, αλλά τελικά ρε φίλε άξιζε”.
Άξιζε ένα χαμόγελο. Ένα χαμόγελο ενός ανθρώπου ο οποίος πέταξα εγώ από εδώ μέχρι τη Ρωσία για να τον δω στο τέλος του live και να μου πει “Σάκη αγαπώ τη μουσική σου και επικοινωνούμε”. Αυτό άξιζε και τέλος. Τίποτα άλλο. Αυτό είναι μεγάλη χαρά. Όταν μού ‘πε κάποιος όταν είχαμε παίξει στη Βραζιλία ότι “έχω έρθει από τον Αμαζόνιο για να σε δω, είσαι η συντροφιά μου στις δύσκολες στιγμές” αυτό με έκανε πολύ χαρούμενο. Αξίζει τον κόπο. Κάνεις κάτι.
Θα σε ρωτήσω τi κάνετε αυτήν την περίοδο και πότε αναμένουμε καινούργια μουσική;
Μπαίνουμε studio σύντομα, γράφουμε νέα κομμάτια. Σίγουρα κυριευόμαστε από το κλασικό άγχος, παρά το 14ο δίσκο που θα κυκλοφορήσουμε, ότι άμα πραγματικά αυτό που κάνουμε αρέσει και αξίζει τον κόπο. Εννοώ άμα αρέσει στον κόσμο. Όσο κι αν κρυβόμαστε οι καλλιτέχνες από μέσα μας έχουμε αυτό το σαράκι. Θέλουμε αυτό που κάνουμε να αρέσει στον κόσμο. Δε μας ενδιαφέρει να πουλήσει – μερικούς τους ενδιαφέρει, εμένα προσωπικά όχι, αλλά μ’ αρέσει να ακουμπήσει την ψυχή του κάποιου άλλου ανθρώπου.
Τα σχέδιά σας και οι επιθυμίες σας για το εγγύς μέλλον;
Να συνεχίσουμε να παίζουμε μουσική και να είμαστε ο εαυτός μας μέχρι το τέλος της ζωής μας. Να πεθάνουμε στο σανίδι, πώς να το πω; Το να παλεύεις και να είσαι ο εαυτός σου μετά από τόσες υποχρεώσεις που έχεις – και ηλικιακά όσο ανεβαίνεις, είναι πολύ δύσκολο και αυτό θέλουμε να συνεχίσουμε να κάνουμε.
Κλερ Τσιμπουρλά
https://www.rotting-christ.com
https://www.facebook.com/Rotting-Christ-290468585669/
https://www.instagram.com/rottingchristofficial/
https://open.spotify.com/artist/7FhkwcO8Jd7BRWdllBpXBJ
https://twitter.com/athanatoieste
https://www.youtube.com/user/RottingChristOfficia
Band Members
Σάκης Τόλης – Φωνητικά, Κιθάρες
Γιώργος Εμμανουήλ – Κιθάρες, Δεύτερα Φωνητικά
Van Ace – Μπάσο, Δεύτερα Φωνητικά
Θέμης Τόλης – Τύμπανα
Discography
Thy Mighty Contract, 1993
Non Serviam, 1994
Triarchy Of The Lost Lovers, 1996
A Dead Poem, 1997
Sleep Of The Angels, 1999
Khronos, 2000
Genesis, 2002
Sanctus Diavolos, 2004
Theogonia, 2007
Aealo, 2010
Κατά Τον Δαίμονα Εαυτού, 2013
Rituals, 2016
