Λίγες μέρες πριν την πρώτη εμφάνιση των Enslaved στην Ελλάδα, συνομιλήσαμε με τον συμπαθέστατο Ivar Bjørnson. Μας υποσχέθηκε το μεγαλύτερο set που έχουν κάνει τα τελευταία χρόνια και συζητήσαμε για ότι θα ήθελε να μάθει κάθε οπαδός της μπάντας του.
Γεια σου Ivar. Έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια απ’ την δημιουργία των Enslaved. Κάθε κυκλοφορία σας έχει κάτι καινούργιο να δώσει στους οπαδούς σας. Πως αισθάνεσαι με αυτή την συνεχή εξέλιξη; Έρχεται φυσικά ή το επιδιώκετε;
Εδώ που τα λέμε, κάθε φορά προσπαθούμε να φτιάξουμε το αγαπημένο μας άλμπουμ. Θέλουμε κάτι που να ταιριάζει στα γούστα μας ως ακροατές και ως συλλέκτες, μιας και όλα τα μέλη όπως και εγώ είμαστε μεγάλοι συλλέκτες δίσκων. Παίρνουμε τα στοιχεία και επιρροές από μουσικές και στυλ που μας αρέσουν και δημιουργούμε κάτι καινούργιο. Αλλά ναι θα πρέπει να έρχεται φυσικά αυτή η διαδικασία. Δεν γράφουμε κάτι καινούργιο μόνο και μόνο για να γράψουμε κάτι. Είναι περίεργο γιατί μετά από 14 δίσκους ο κόσμος περιμένει ακόμα να ακούσει κάτι διαφορετικό. Δεν μπορώ να ξέρω πραγματικά αν αυτό γίνεται πάντα. Απλά γράφω τη μουσική που παίζει στο κεφάλι μου και περιμένω να δω αν αρέσει ή όχι στον κόσμο.
Έχετε αρκετά μεγάλο κοινό στην Ελλάδα. Πως και σας πήρε τόσα χρόνια για να επισκεφτείτε την χώρα μας;
Είναι τρελό. Θα έλεγα ότι είναι η αχίλλειος πτέρνα των tour των Enslaved εδώ και πολλά χρόνια. Ακόμα και 15 χρόνια πριν που ήταν η πρώτη φορά να έρθουμε δεν έγινε τελικά παρόλο που ήμασταν αρκετά τυχεροί με το να περιοδεύουμε σε πολλά μέρη. Πέσαμε σε ανθρώπους που δεν είχαν την ικανότητα να το πραγματοποιήσουν όπως και σε άλλους που συνέβησαν άτυχα γεγονότα. Κυρίως αυτά αφορούσαν επιχειρηματικές και οικονομικές δυσκολίες. Οπότε μετά την 3-4η φορά που δεν καταφέραμε να έρθουμε είπαμε να χαλαρώσουμε και να περιμένουμε τους κατάλληλους ανθρώπους να έρθουν σε μας. Και τελικά έγινε! Θυμάμαι μια φορά που ετοιμάζαμε τον εξοπλισμό στο στούντιο που κάνουμε πρόβα για να πετάξουμε για Ελλάδα το επόμενο πρωί. Μας πήραν τηλέφωνο το απόγευμα και μας είπαν ότι δεν θα γίνει τελικά.
Τι να περιμένουν οι οπαδοί σας από την εμφάνιση σας στην Αθήνα;
Φίλε μου έχουμε πολύ μουσική για εσάς! Νομίζω θα είναι το μεγαλύτερο σε διάρκεια σετ που θα έχουν κάνει οι Enslaved. Τουλάχιστον το μεγαλύτερο εδώ και 10-15 χρόνια. Θα υπάρχει πολύ υλικό απ’ τις πρώτες μας δουλειές μας και ξέρουμε ότι υπάρχουν αρκετοί οπαδοί εκεί που το αγαπούν. Θα ακουστούν κομμάτια ακόμα και απ’ το split με τους Emperor, το EP Hordanes Land αλλά και το άλμπουμ Frost. Υπάρχουν και πολλοί που τους αρέσουν κυρίως κομμάτια των νέων δίσκων ή της μεσαίας περιόδου. Και είμαστε τυχεροί γιατί σε πολλούς αρέσουν όλες οι δουλειές μας. Οπότε πρέπει να δώσουμε ότι μπορούμε και μιας και έχουμε πολλά μεγάλα σε διάρκεια κομμάτια ο κόσμος που θα έρθει θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος. Να έχετε φάει ένα καλό γεύμα πριν έρθετε!
Σαν μπάντα δεν χρησιμοποιείται corpse paint και την κλασσικό black metal image. Πιστεύεις ότι αυτή η εικόνα είναι πλέον ξεπερασμένη ή ότι η μουσική δεν θα πρέπει να συνδέεται με την εικόνα των καλλιτεχνών;
Έχουμε και εμείς κάποια εικόνα, με visual στοιχεία που είναι αρκετά σημαντικά για εμάς. Φυσικά σέβομαι αυτό που κάνουν και οι άλλες μπάντες. Πιστεύω ότι το corpse paint και η black metal εικόνα θα πρέπει να διατηρείται από μπάντες που έχουν κάποια ιδεολογική οπτική γι’ αυτό, όπως γινόταν και παλιά. Είναι καλό να το πιστεύουν όταν το κάνουν. Ξέρεις στα 90s όταν έβλεπες συγκροτήματα με αυτό το image καταλάβαινες πολλά για τη μουσική και την ιδεολογία τους. Τώρα μπορεί απλά να δεις μια παρέα παιδιών που κάνει απλά το χαβαλέ τους, μπορεί ακόμα να παίζει και power metal και να το χρησιμοποιεί σαν αποκριάτικο κουστούμι. Είναι λίγο θλιβερό.
Οι περισσότεροι απ’ τους στοίχους σας αναφέρονται στην Νορβηγική μυθολογία και την ιστορία των Vikings. Πες μας για την αγάπη σου πάνω σ’ αυτό το θέμα.
Είναι μια αρκετά παλιά σχέση που έχουμε με αυτό το θέμα. Όταν δημιουργήθηκε το συγκρότημα πίσω στο 1991 ψάχναμε κάτι που θα είχε νόημα για μας, στο να μας ωθήσει να γράψουμε. Δεν είχαμε σατανιστικές απόψεις ούτε μας ενδιέφεραν αυτά τα θέματα όπως άλλες μπάντες που ξεκίνησαν τότε. Θα ήταν λάθος να ακολουθήσουμε αυτό το δρόμο αφού δεν μας εξέφραζε. Μια από τις μεγαλύτερες επιρροές μας τότε ήταν οι Bathory και ειδικότερα οι δίσκοι Hammerheart και Twilight of the Gods. Επίσης μεγάλη επιρροή ήταν τα βιβλία που είχαμε στα σπίτια μας για μυθολογίες και κοινωνίες πριν έρθουν οι μεγάλες θρησκείες. Διαβάζαμε για την αρχαία Ελλάδα, τους Αμερικανούς ιθαγενείς και φυσικά τους Vikings. Και μιας και οι Vikings συσχετίζονται με μας θεωρήσαμε ότι αυτό θα έπρεπε να είναι το θέμα της μπάντας μας.
Πως αισθανθήκατε όταν οι Enslaved αναγνωρίστηκαν απ’ το Νορβηγικό κράτος και κληθήκατε να γράψετε μουσική για την 200η επέτειο του Νορβηγικού συντάγματος;
Ήταν μεγάλη τιμή που μας ζητήθηκε να είμαστε μέρος αυτού του γεγονότος. Είμασταν αρκετά περίεργοι με το τι θα ήθελαν από μας αρχικά. Προφανώς ήξεραν τι παίζει η μπάντα μας και εμείς είμασταν αρκετά επικριτικοί απέναντι σε ότι συμβαίνει στη Νορβηγικό κράτος ειδικότερα μετά το 1110μ.Χ. όπου ο Χριστιανισμός έγινε η θρησκεία μας. Είπαν ότι και το να ασκήσουμε κριτική γι’ αυτό το θέμα μέσω της μουσικής μας είναι δικαίωμα και προνόμιο μας μιας και η γιορτή αυτή έχει να κάνει με την ελευθερία λόγου. Και γι’ αυτό επιλέχτηκαν καλλιτέχνες όπως εμείς, γιατί θέλανε να δοκιμάσουν τα όρια της πραγματικής ελευθερίας λόγου, κάτι που είναι αρκετά θετικό σημάδι για την κυβέρνηση μας.
Πιστεύεις ότι υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ Ελληνικής και Νορβηγικής μυθολογίας;
Ναι είμαι σίγουρος ότι όλες οι ευρωπαϊκές μυθολογίες είναι με κάποιο τρόπο συνδεδεμένες. Έχουν κοινή προέλευση και η Νορβηγική μάλιστα είναι μια απ’ τις νεότερες. Πιστεύω ότι υπάρχουν ίχνη από τις μεγάλες μεταναστεύσεις τις Ανατολής που κινήθηκαν αρχικά νότια και μετά προς το βορρά και έφεραν αρκετές επιρροές.
Ελληνικές black metal μπάντες είχαν επίσης συνεισφορά στην δημιουργία του black metal πίσω στο 1990. Γνωρίζεις κάποιες από αυτές και αν ναι, είχατε κάποια είδους επικοινωνία τότε;
Ναι θεωρώ ότι είναι πολύ κρίμα που έχει υποτιμηθεί η πραγματική ιστορία του black metal. Όταν οι νέοι ψάχνουν γι’ αυτό στο internet και βλέπουν ταινίες όπως το Lords of Chaos νομίζουν ότι όλα έγιναν μόνο στη Νορβηγία. Αλλά η αλήθεια είναι ότι οι Νορβηγικές μπάντες επηρεάστηκαν κυρίως από σκηνές που προϋπήρχαν. Η ελληνική σκηνή είναι μια απ’ αυτές. Αυτή όπως και άλλες ανατολικές ευρωπαϊκές σκηνές ήταν ήδη αρκετά μακριά στο να αναπτύσσουν το black metal. Μπάντες όπως οι Rotting Christ με άλμπουμ σαν το Passage to Arcturo, το Thy Mighty Contract, μαζί με τους Necromantia, που ήταν αρκετά πειραματικοί αλλά και τους Varathron που ήταν πιο παραδοσιακοί black, ήταν μπάντες που εδώ στην Νορβηγία ακούγαμε όταν ξεκινάγαμε τις δίκες μας. Οι Emperor, εμείς, οι Gorgoroth ακούγαμε ελληνικά συγκροτήματα και επηρεαζόμασταν από αυτά. Υπήρχε αλληλογραφία τότε και θυμάμαι ειδικότερα ο Grutle είχε επικοινωνία με τους Rotting Christ και ειδικότερα με τον μπασίστα Jim Mutilator. Ελπίζω ο κόσμος να δώσει σημασία σε όλες αυτές τις σκηνές που εξελίχθηκαν πριν και παράλληλα με την Νορβηγική.
Πρόσφατα είχαμε μια ακύρωση συναυλίας των Rotting Christ λόγο κινητοποιήσεων θρησκευτικών οργανώσεων. Αυτά φυσικά συμβαίνουν και σε άλλες χώρες. Ποια είναι η γνώμη σου;
Ναι ξέρεις οι Rotting Christ είναι ένας εύκολος στόχος για αυτές τις ομάδες λόγω του ονόματός τους. Είναι τόσο γραφικό που υπάρχουν άνθρωποι που τρομάζουν ακόμα από το όνομα μιας μπάντας. Αυτές τις θρησκευτικές ομάδες τις συναντάς και σε χώρες όπως η Ρωσία και η Πολωνία και είναι πραγματικά απαίσιο. Δυστυχώς όταν η θρησκεία εμπλέκεται με την πολιτική και τις κυβερνήσεις αυτά τα πράγματα συμβαίνουν πολύ γρήγορα και η μουσική γίνεται θύμα αυτού του γεγονότος. Ξέρεις στην Αίγυπτο που πριν λίγα χρόνια είχε γίνει η επανάσταση, που τα πράγματα ίσως να είναι και χειρότερα από πριν παρόλα αυτά, αμέσως μετά τον διαχωρισμό της θρησκείας και του κράτους άρχισαν να γίνονται metal συναυλίες στο Κάιρο. Οπότε το μεγάλο πρόβλημα βρίσκεται στις χώρες που η θρησκεία παίζει ρόλο στην κυβέρνηση και συνήθως καλλιτέχνες που προβάλλουν τον ατομικισμό ή αντιθρησκευτικές απόψεις είναι αυτοί που την πληρώνουν.
Υπάρχουν πολλά γεγονότα θρησκευτικής βίας που συναντάμε σε όλη την διάρκεια της ιστορίας μας. Ποια είναι η άποψη σου γι’ αυτό και για τη θρησκεία γενικότερα;
Η θρησκεία νομίζω είναι κάτι πολύ φυσικό γιατί ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί με το να πιστεύει σε κάτι ανώτερο αλλιώς όλα του φαίνονται αρκετά χαοτικά και τρομακτικά. Αυτό συμβαίνει και με τη μυθολογία αλλά σου δίνει χώρο στο να σκεφτείς ατομικά και να έχεις τις δικές σου ερμηνείες για τη ζωή. Και τώρα πλέον με τις γνώσεις και την επιστήμη που έχουμε μπορείς να ασκήσεις κριτική σε αυτά που υποστηρίζουν οι θρησκείες. Τα προβλήματα ξεκινάνε με τις οργανωμένες θρησκείες που γίνονται εχθρικές απέναντι σε άλλες. Για μένα η απαγόρευση των οργανωμένων θρησκειών θα έπρεπε να υφίσταται σε όλα τα κράτη. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ βέβαια μιας και αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις για τον κόσμο χρειάζονται τη θρησκεία και την πολιτική.
Τα γεγονότα που συνέβησαν στην Νορβηγία με το κάψιμο εκκλησιών και τους φόνους έπαιξαν έναν σημαντικό ρολό στην εμφάνιση του black metal. Τη τελευταία δεκαετία έχουν κυκλοφορήσει ταινίες και βιβλία για αυτά. Έχεις δει κάποια από αυτά και γιατί πιστεύεις ότι μετά από τόσα χρόνια είναι ακόμα τόσο ενδιαφέρον για κάποιους;
Για να είμαι ειλικρινής δεν νομίζω ότι είναι τόσο ενδιαφέρον μιας και δεν έχει να κάνει με τη μουσική. Μιας και ανέφερα πριν το Lords of Chaos βλέποντας την ταινία παρατήρησα ότι δεν υπάρχει αυθεντική μουσική από τις μπάντες που παίζανε black metal τότε. Υπάρχει καλή μουσική από μπάντες όπως οι Sigur Rós, αλλά τι σχέση έχουν αυτοί με το black metal; Πώς μπορείς να κατανοήσεις το black metal των πρώιμων 90s χωρίς να έχει παιχτεί ούτε μία νότα από αυτή τη μουσική; Είναι σαν να μιλάς για κάποιο φαγητό αλλά να μην το έχεις γευτεί ποτέ. Το θεωρώ αρκετά γελοίο. Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να φτιάξουν ντοκιμαντέρ που να αποκαθιστούν την ιστορία του black metal αλλά νομίζω ότι είναι αργά μιας και έχουν καταστραφεί αρκετά με αυτή τη σκανδαλώδη εστίαση σε γεγονότα αυτών πρόσφατων ταινιών. Μόνο που βλέπω την αφίσα μου φέρνει αηδία.
Πίσω στους Enslaved. Πες για την καλύτερη και τη χειρότερη στιγμή της καριέρας σας.
Γενικά έχουμε περισσότερες καλές στιγμές. Πίσω στο 2002 που είχαμε αρκετές αλλαγές στη σύνθεσή μας και τη δημιουργία του δίσκου Below the Lights πιστεύω ήταν ένα από τα highlights της καριέρας μας. Νομίζω η χειρότερη στιγμή ήταν ακριβώς πριν από αυτή, όταν η μπάντα διαλυόταν και είχαμε μείνει μόνο εγώ και ο Grutle. Ήταν δύσκολη αυτή η περίοδος. Ήταν σαν να ξεκινάς από την αρχή. Παρόλα αυτά ένα χρόνο μετά ήμασταν και πάλι ενωμένοι και ήταν από τις καλύτερες στιγμές μας.
Πολλές νέες μπάντες έχουν επηρεαστεί από τη μουσική σας. Είναι κάποιες που θα μας πρότεινες εσύ και τι μουσική ακούς αυτό τον καιρό γενικότερα;
Είναι δύσκολο να πω ποιες μπάντες έχουν επηρεάσει γιατί το είδος που παίζουμε είναι πολύ συγκεκριμένο και αφορά μόνο τους Enslaved. Τώρα σχετικά με αυτά που ακούω τα παραδοσιακά black metal όπως οι Bathory και οι μπάντες των early 90s είναι πάντα στις επιλογές μου όπως και το classic rock των 70s. Προσπαθώ βέβαια να μένω και ενημερωμένος και να ακούω καινούργια μουσική. Ξεχώρισα τον καινούργιο δίσκο μιας νορβηγικής μπάντας που ονομάζεται Vreid αν τους γνωρίζεις. Θα σου πρότεινα να τον ακούσεις μιας και είναι αρκετά επηρεασμένοι από εμάς.
Υπάρχουν άλλες μορφές τέχνης που επηρεάζουν το μουσικό σας δρόμο;
Ναι πιστεύω ότι κάθε καλλιτεχνική έκφραση είναι πιθανή επιρροή. Για μένα σίγουρα είναι τα βιβλία και οι ταινίες. Προσπαθώ να παρακολουθώ και θέατρο που και που. Επίσης έχω δει όπερα κάποιες φορές αλλά δεν ήταν ακριβώς αυτό που με εκφράζει. Παρόλα αυτά ο σύγχρονος χορός είναι κάτι που που θεωρώ πολύ όμορφο και εκφραστικό. Νομίζω είμαι αρκετά μεγάλος οπαδός της τέχνης γενικότερα και μου αρέσει να εξερευνώ πράγματα που είναι καινούργια για μένα.
Σ’ ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνέντευξη. Κλείνοντας, στείλε ένα μνήμα στους οπαδούς σας που θα παρακολουθήσουν τη συναυλία σας στη Αθήνα.
Επιτέλους ερχόμαστε να σας συναντήσουμε μετά από τρεις δεκαετίες αναμονής. Πραγματικά δεν μπορούμε να περιμένουμε! Είμαστε σίγουροι ότι θα έχετε μία τρομερή εμπειρία στην συναυλία των Enslaved. Ανυπομονούμε να σας δούμε!
Νίκος Δρακόπουλος
http://enslaved.no/
https://www.facebook.com/enslaved/
https://twitter.com/enslavedband?lang=en
https://www.nuclearblast.de/en/label/music/band/about/413149.enslaved.html
Band Members
Ivar Bjørnson: Κιθάρες, Πλήκτρα
Grutle Kjellson: Φωνητικά, Μπάσο
Arve Isdal: Κιθάρες
Håkon Vinje: Πλήκτρα, Φωνητικά
Iver Sandøy: Τύμπανα
Discography
Vikingligr veldi, 1994
Frost, 1994
Eld, 1997
Blodhemn, 1998
Mardraum: Beyond the Within, 2000
Monumension, 2001
Below The Lights, 2003
Isa, 2004
Ruun, 2006
Vertebrae, 2008
Axioma Ethica Odini, 2010
Riitiir, 2012
In Times, 2015
E, 2017
